توهین

قانون‌گذار در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی در قسمت تعزیرات، اقدام به جرم انگاری توهین نموده است که قصد داریم در این مقاله این جرم را موردبررسی قرار دهیم.

مواد مختلفی از قانون مجازات اسلامی اختصاص به جرم توهین دارد. زیرا با توجه به لفظ به‌کاربرده شده و نیز شخصی که مخاطب توهین است، مجازات متفاوتی اعمال می‌شود. توضیح آنکه در ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی در قسمت تعزیرات، توهین عبارت است از فحاشی، استعمال الفاظ رکیک که اگر موجب حد قذف نباشد، مجازات جزای نقدی دارد. ( قذف در مقاله جداگانه توضیح داده شده است.)

آنچه اهمیت دارد این است که توهین می‌تواند علاوه بر لفظ، با عمل نیز محقق شود. مانند اینکه فردی اقدام به پرتاب چیزی سمت دیگری نماید و یا حرکت ناپسندی را به او نشان بدهد، یا فردی را هل بدهد و نیز سایر اعمال تحقیرآمیز دیگر.

قوانین مرتبط با توهین

برای اینکه عملی توهین تلقی شود، باید نفس آن عمل یا لفظ به‌کاربرده شده، موهن و ناپسند باشد. به گونه ایی که در نظر عرف جامعه، رفتار یا لفظ موردنظر توهین‌آمیز و ناپسند باشد.علاوه بر این، مخاطب توهین باید یک فرد حقیقی باشد. بنابراین ناسزا گفتن به یک سازمان یا ارگان بنا بر نظر دکترین، مصداق جرم توهین نیست. از طرف دیگر، شخص مخاطب توهین باید زنده و معین باشد. اگر شخصی به یک گروه کلی از افراد بدون تعیین مصداق، دشنام بدهد، عمل وی را نمی‌توان مصداق توهین دانست.

توهین به  اعتبار سمت افراد

در قسمت قبل با تعریف جرم توهین و نیز مجازات آن آشنا شدیم. در این قسمت به بررسی این مسئله می‌پردازیم که برخی از اشخاص با توجه به شغل و منصبی که دارا هستند، موردحمایت قانون‌گذار قرارگرفته و توهین به این اشخاص به‌صورت مجزا و با مجازات بیشتری، جرم انگاری شده است. ازجمله این اشخاص می‌توان به روسای قوای سه‌گانه، معاونین رئیس‌جمهور، وزرا، نمایندگان مجلس، نمایندگان مجلس خبرگان، اعضای شورای نگهبان، قضات، اعضای دیوان محاسبات اشاره نمود.
ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی در قسمت تعزیرات، ضمن برشمردن افراد فوق، اشاره می‌کند که توهین به این اشخاص در حال انجام‌وظیفه و یا به سبب آن، موجب حبس یا شلاق و یا جزای نقدی است.
نکته موردتوجه این است که توهین به این اشخاص، در صورتی موجب افزایش مجازات می‌شود که شخص توهین‌کننده، به سمت و شغل مخاطب توهین آگاهی داشته باشد و نیز شخص مورد توهین، در حال انجام‌وظیفه بوده و یا توهین صورت گرفته به سبب وظیفه و شغل ایشان رخ‌داده باشد. در غیر این صورت، توهین معطوف به اشخاص عادی بوده و مشمول مجازات مقرر در ماده ۶۰۹ نیست.

همچنین در ماده دیگری،  توهین به بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، امام خمینی و نیز مقام معظم رهبری، به هر نحوی، مورد جرم انگاری قرارگرفته است که موجب حبس از شش ماه تا دو سال است.

بنابراین و در تفسیر و مقایسه دو ماده فوق باید گفت، توهین به اشخاص نامبرده در ماده ۶۰۹ ، در صورتی مشمول تشدید مجازات خواهد بود که شروط ذکرشده در متن قانون محقق باشد ولی نسبت به شخص بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران و نیز مقام رهبری، شرط و قیدی وجود ندارد. به‌عبارت‌دیگر آگاهی شخص توهین‌کننده به مقام ایشان، مفروض دانسته شده است و همان‌طور که بیان شد، صرفاً مجازات حبس اعمال می‌گردد و جزای نقدی در این ماده مورد لحاظ نشده است.

ازجمله مقامات دیگری که توهین به ایشان، مجازات خاص دارد، رئیس کشور خارجی یا نماینده سیاسی آن است. قانون‌گذار در ماده ۵۱۷ قانون مجازات اسلامی و در قسمت تعزیرات، با بیان شرایط و اوصافی، توهین به مقامات کشور خارجی موجب حبس از پانزده روز تا یک ماه و نیم است. شرایط ذکرشده در این ماده بدین شرح است:

توهین باید در قلمرو خاک ایران صورت گرفته باشد.

کشور مذکور نسبت به مقامات ایرانی، شرط معامله متقابل داشته باشد.( به این معنا که توهین به مقامات ایرانی در خاک یک کشور دیگر، جرم انگاری شده باشد)

اعمال مجازات مقرر در این ماده منوط به تقاضای دولت مربوطه یا نماینده سیاسی آن دولت و یا مطالبه فرد مورد توهین باشد.