شرب خمر

شرب خمر اصطلاح فقهی و جزایی شراب‌خواری یا همان مصرف مشروبات الکلی است. در نظام حقوقی ایران به دلیل تاثر قانون‌نویسی از فقه و با توجه به اسلامی بودن حکومت جمهوری اسلامی ایران، نوشیدن الکل جرم انگاری شده است. در این مقاله می‌کوشیم با ابعاد مختلف این جرم و بیان مجازات آن آشنا شویم

وکیل در مورد مصرف الکل

انواع مجازات در قانون مجازات اسلامی

قبل از بررسی مجازات شرب خمر، ابتدا باید توضیح مختصری در مورد انواع مجازات در نظام کیفری ایران ارائه شود. در قانون مجازات اسلامی و در بخش مجازات، از چهار عنوان: حدود، قصاص، دیات و مجازات تعزیری نام‌برده شده است. حدود آن دسته از مجازات است که میزان و کیفیت اجرای آن در شرع بیان‌شده است و عیناً به همان طریق اجرا می‌شود. شرب خمر دارای مجازات حدی است که در ادامه میزان و شرایط اجرای آن موردبررسی قرار می‌گیرد.

مصرف مسکر

در قانون مجازات اسلامی ذیل طبقه‌بندی مجازات حدود، در فصل ششم از عنوان مصرف مسکر نام‌برده شده است. مسکر به معنای چیزی است که سکرآور( شادی‌بخش) باشد. ماده ۲۶۴ در بیان نوع و نتیجه ناشی از مصرف مواد سکرآور این‌گونه می‌نویسد که: ” مصرف مسکر از قبیل خوردن، تزریق و تدخین آن کم باشد یا زیاد، جامد باشد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به‌گونه‌ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است”.

با دقت در ماده فوق این نکته به دست می‌آید که اولاً نوع استعمال ماده سکرآور اهمیتی در مجازات آن ندارد. بنابراین نوشیدن، خوردن، حتی بود کردن ماده سکرآور موجب حد است. دوم اینکه مصرف مسکر مقید به این نیست که اثر آن ایجاد مستی باشد یا خیر. زیرا در این ماده صراحت دارد که ” مست کند یا نکند”.

مصرف مسکر توسط فرد غیرمسلمان

مصرف مسکر بنا بر دلایل شرعی و با توجه به اسلامی بودن حکومت جمهوری اسلامی ایران، جرم انگاری شده است. بنابراین بدیهی است در خصوص افراد غیرمسلمان نباید قائل به این باشیم که با مصرف مسکرات که بعضاً بخشی از فرهنگ برخی کشورها است، مجازات بدنی برای آن‌ها اجرا شود. اما قانون‌گذار در شرایطی که در ماده ۲۶۶ بیان‌شده است، غیرمسلمان را صرفاً در صورت تجاهر به شرب خمر، محکوم‌به حد می‌داند. ضمن اینکه اگر شرب خمر درملأعام نباشد ولی فرد باحالت مستی در اماکن عمومی ظاهر شود، تحت عنوان تظاهر به فعل حرام، مجازات دارد.

بنابراین شرب خمر توسط فرد غیرمسلمان، اگر در خفا باشد، مجازت حد در پی ندارد. اگر با حالت مستی در اماکن عمومی حضور پیدا کند، مجازات تظاهر به فعل حرام و اگر در اماکن عمومی تجاهر به شرب خمر نماید، محکوم‌به حد می‌شود.

مجازات مصرف مسکر

قانون مجازات اسلامی در ماده ۲۶۵، حد مصرف مسکر را هشتاد ضربه شلاق بیان کرده است. همان‌طور که در بالا اشاره شد، شرب خمر در زمره جرائمی است که مجازات حدی دارند.

در آیین‌نامه اجرای احکام حدود، سلب حیات، قطع عضو،قصاص، شلاق و تبعید که توسط رئیس قوه قضاییه وقت، تنظیم‌شده است، در خصوص اجرای مجازات شلاق نکاتی بیان‌شده است که در ذیل بدان می‌پردازیم.

در مبحث پنجم آیین‌نامه این‌طور بیان می‌شود که:

• اجرای مجازات شلاق به‌وسیله نوار چرمی به هم تابیده‌شده است که اندازه آن در طول صد تا صدوبیست سانتی‌متر است و باید این طناب فاقد گره باشد.
• ضربات باید به‌گونه‌ای نواخته شود که به سر، صورت، گردن و عورت اصابت نکند.
• استفاده از هرگونه بی‌حس‌کننده قبل از اجرای مجازات شلاق ممنوع است.
• ضربات شلاق حدی برای خانم‌ها به این صورت اجرا می‌شود: از شانه تا پایین کمر، زن باید دارای پوششی باشد که بدن وی نمایان نباشد، حکم توسط مأمور زن مجرب و بدون حضور مردان اجرا می‌شود.( مگر اینکه اجرای حکم درملأعام باشد)
• اگر محکوم مرد باشد، اجرای مجازات شلاق به این صورت است که: ایستاده، ضربات از شانه تا مچ پا به‌صورت مساوی و غیرمتمرکز نواخته می‌شود. در خصوص مجازات شلاق به جرم شرب خمر، مرد صرفاً پوششی در حد حفظ عورت خواهد داشت.

تجاهر به شرب خمر

قانون‌گذار برای فردی که درملأعام، تجاهر به استعمال مشروبات الکلی می‌نماید، علاوه بر مجازات حد شرعی(۸۰ ضربه شلاق) دو تا شش ماه حبس تعزیری در نظر گرفته است. در بیان معنای متجاهر، لغت‌نامه دهخدا آن را فردی می‌داند که آشکارا کاری را انجام می‌دهد. منظور از اماکن و معابر و مجامع عمومی ( ملأعام) اماکنی است که محل تجمع افراد باشد.

ساخت مشروبات الکلی

ساخت، خریدوفروش، در معرض فروش قرار دادن، حمل، نگهداری، در اختیاری دیگری قرار دادن مورد جرم انگاری قرارگرفته است. به این صورت که قانون‌گذار در ماده ۷۰۲، شش ماه تا یک سال حبس و هفتادوچهار ضربه شلاق و نیز پرداخت جزای نقدی به میزان پنج برابر ارزش تجاری کالای کشف‌شده، مجازات تعیین نموده است.

واردات مشروبات الکلی

واردات مشروبات الکلی قاچاق بوده و واردکننده، فارق از اینکه چه میزانی به کشور وارد نموده است، به شش ماه تا ۵ سال حبس و هفتادوچهار ضربه شلاق و نیز پرداخت نقدی به میزان ده برابر ارزش تجاری کالای واردشده، محکوم می‌شود.

قوانین مرتبط با شرب خمر (مصرف مُسکر)

ماده ۲۶۴ مجازات اسلامی

مصرف مسکر از قبیل خوردن، تزریق و تدخین آن کم باشد یا زیاد، جامد باشد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به‌گونه‌ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است.

تبصره- خوردن فقاع (آب جو مسکر) موجب حد است هرچند مستی نیاورد.

ماده ۲۶۵ مجازات اسلامی

حد مصرف مسکر، هشتاد ضربه شلاق است.

ماده ۲۶۶مجازات اسلامی

غیرمسلمان تنها در صورت تظاهر به مصرف مسکر، محکوم به حد می‌شود.

تبصره- اگر مصرف مسکر توسط غیرمسلمان علنی نباشد لکن مرتکب در حال مستی در معابر یا اماکن عمومی ظاهر شود به مجازات مقرر برای تظاهر به عمل حرام محکوم می‌گردد.